<strong>Yeni IUPAC Projesi: RESMİ STANDART NUMUNE HAZIRLAMA YÖNTEMLERİNİN ÇEVRECİLİĞİ</strong>

Eylül 2021’de onaylanan “Resmi standart numune hazırlama yöntemlerinin çevreciliği” başlıklıIUPAC Projesi (Ref: 2021-015-2-500), ülkemizden akademisyenlerin de katkısının olduğu uluslararası uzmanların katılımıyla gerçekleşmektedir.

Tanım

Kimyasalların aktivitelerinin etkisini değerlendirmek için analitik yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte, genellikle geri dönüştürülemeyen ve/veya biyolojik olarak parçalanamayan, az ya da çok yüksek miktarda atık üretebilen toksik veya zararlı maddelerin kullanılması çevre üzerinde olumsuz bir etki yaratmaktadır. Görece olarak daha az belirgin olan bir başka dolaylı etki ise numune hazırlama sırasındaki enerji tüketimidir.

Analitik işlemlerin farklı basamakları arasında, numunelerin kullanılacak analitik cihaz gerekliliklerine göre ayarlanması, hazırlanması, olası girişim yapan maddelerin uzaklaştırılması ve/veya hedef analitin daha derişik hale getirilme aşaması olan numune hazırlama basamağı şüphesiz en kritik olanlardan biridir. Ek olarak, bu basamağın, analitik süreçler açısından sağlık, güvenlik ve çevre üzerinde en büyük etkiye sahip olabilecek aşaması olduğuna dikkat edilmelidir.

Numune hazırlama alanındaki araştırmalar bu alanı daha sürdürülebilir hale getirmek amacıyla olağanüstü bir gelişme göstermiş olsa da bugüne kadar uluslararası standardizasyon kuruluşları tarafından yeterince verimli bir şekilde kullanılamamıştır. Sonuç olarak, standardizasyon kuruluşları, analitik yöntemlerinde, numune hazırlama konusunda mevcut gelişmelere uyumlu olmadığı gibi, çevre dostu olmayan numune hazırlama işlemlerine güvenmeye ve bunları kullanmaya devam etmektedir.

Öte yandan, özel ve endüstriyel laboratuvarlar, sürdürülebilir veya daha çevre dostu numune hazırlama yöntemlerinin ek bir çaba gerektirdiğini düşünmekte ve bunu karlılık ve verimlilik açısında bir fırsat olarak görmemektedir.

Bu konuyu ele almanın ilk adımı olarak, mevcut proje kapsamında şu anda kimyasal maddelerin tayini için kullanılan resmi kuruluşların kılavuzlarındaki standart numune hazırlama yöntemlerinin (örneğin, ISO, CEN, US EPA, AOAC, IFRA, ASTM ve Farmakope) çevre, gıda, tarım ve ilaç analizlerinde kullanılanlarının bir envanterini oluşturacaktır. Numune hazırlama basamağının yeşil kimya açısından değerlendirilmesi için yeni bir hesaplama aracı geliştirilecek ve standart referans yöntemlere uygulanacaktır. Sonuçlara dayalı olarak, kılavuzlardaki yönteme benzer veya daha üstün analitik performans sunan alternatifler önerilecektir.

Proje sonuçlarının faydalarını, etkisini ve yayılmasını en üst düzeye çıkarmak için, çalışma grubunun üyeleri, akademisyenler, IUPAC Analitik Kimya Grubu, EuChemS Analitik Kimya Grubu, özel şirketler ve ulusal standardizasyon kuruluşları tarafından oluşturulmuştur.

Amaç, bulaşı en aza indirmek ve hatta tamamen önlemek için en uygun alternatif yöntemlerin önerilmesini sağlayarak, çevreye zararsız analitik yöntemlerin uygulanmasını teşvik etmektir.

Analitik yöntemlerin sürdürülebilirliğinin analitik kimya alanında çalışanların sosyal sorumluluklarından biri olması ve ayrıca bu projenin hedeflerinin 2030 Gündemi Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile uyumlu olması nedeniyle bu projenin etkisinin sürdürülebilir kalkınma için dikkat çekici olması beklenmektedir.

Hedefler

  1. Resmi standart yöntemlerde kullanılan numune hazırlama yöntemlerinin mevcut sürdürülebilirlik durumunu değerlendirilmesi,
  2. Numune hazırlama yöntemlerinin sürdürülebilirliğini değerlendirmek için ölçüm araçlarının sağlanması,
  3. Sürdürülebilirlik derecelerine göre resmi standart yöntemlerle ilgili güncel tartışmalar için etkinlikler ve yayınların önerilmesi,
  4. Numune hazırlamayı vurgulayarak daha yeşil alternatif analitik yöntemler için bir yol haritası geliştirilmesi,
  5. Sürdürülebilirlik derecesi konusunda ortak bir anlayışı teşvik etmek için bu konuyla ilgilenen temsilciler ve kurumların yanı sıra bir uzmanlar ağının kalıcı olarak oluşturulmasına katkıda bulunulması,
  6. Konuyla ilgili konuları ve içeriği daha iyi ele almak için üniversiteler, endüstri, devlet kurumları ve devlet kurumları dışındaki sektörlerin birbirine bağlanması hedeflenmektedir.

Projenin sonuçlarına web sitesinden ulaşılabilir: https://iupac.org/project/2021-015-2-500/

Proje üyeleri

Proje Liderleri

  • Zoltán Mester (National Research Council of Canada-National Standards Institute, Kanada; Zoltan.Mester@nrc-cnrc.gc.ca)
  • Elefteria Psillakis (Crete Teknik Üniversitesi , Yunanitan; elia@enveng.tuc.gr)
  • Marcela Segundo (Porto Universitesi, Portekiz; m Segundo@ff.up.pt )

Çalışma Gruplarının Liderleri

  • Çalışma grubu 1 – Çevresel örnekler: Alberto Chisvert (Valencia Üniversitesi, İspanya; alberto.chisvert@uv.es)
    • Çalışma grubu 2 – Gıda. Cecilia Cagliero (Turin, İtalya; cecilia.cagliero@unito.it)
  • Çalışma grubu 3 – İnorganik bileşikler. Elefteria Psillakis (Technical Crete Üniversitesi, Yunanistan; elia@enveng.tuc.gr)
    • Çalışma grubu 4 – Farmasötikler. Sibel A. Ozkan (Ankara Üniversitesi, Türkiye; ozkan@pharmacy.ankara.edu.tr)

Çalışma gruplarının üyeleri

  • Fabio Augusto (Campinas State Üniversitesi, Brezilya; faugusto@unicamp.br)
  • Miguel Angel Aguirre Pastor (Alicante Üniversitesi, İspanya; aguirre.pastor@ua.es)
  • Juan L. Benede (Valencia Üniversitesi, İspanya; juan.l.benede@uv.es)
  • Carlo Bicchi (Turin Üniversitesi, İtalya; carlo.bicchi@unito.it)
  • María Celeiro (Santiago de Compostela Üniversitesi, İspanya; maria.celeiro.montero@usc.es)
  • Frank David (RIC Group, Belçika; frank.david@ric-group.com)
  • Zhi-Yuan Gu (Nanjing Normal Üniversitesi , Çin; guzhiyuan@njnu.edu.cn)
  • Mehmet Gumustas (Ankara Üniversitesi , Türkiye; mgumustas@hotmail.com)
  • Fragoulis D. Krokos (Hellenic Organization for Standardization, National System for Quality Infrastructure, Greece; fdk@elot.gr)
  • Maria Llompart (Santiago de Compostela Üniversitesi, İspanya; maria.llompart@usc.es)
  • Emirhan Nemutlu (Hacettepe Üniversitesi, Türkiye; enemutlu@hacettepe.edu.tr)
  • Gangfeng Ouyang (Sun Yat-sen Üniversitesi, Çin; cesoygf@mail.sysu.edu.cn)
  • Stig Pedersen-Bjergaard (Oslo, Norveç; stig.pedersen-bjergaard@farmasi.uio.no)
  • Francisco Pena-Pereira (Vigo Üniversitesi, İspanya; fjpena@uvigo.es )
  • Christophe Pérès (The Green Analytical Project, Fransa; christophe.peres@thegreenanalyticalproject.org)
  • Marek Tobiszewski (Gdańsk Technology Üniversitesi, Polonya; marek.tobiszewski@pg.edu.pl)